Slaná
Gmina Slaná położona jest w malowniczej dolinie rzeki Oleška, która rozciąga się od Semil do stóp Kozákova. Do gminy należą miejscowości Bořkov, Nedvězí, Slaná, Sutice, Světlá i Hořensko.
Najstarszą wsią jest Nedvězí, o której zachowała się pisemna wzmianka już z 1316 roku, kiedy to należała do lenna Lomnice. Slaná pojawia się w źródłach z 1430 roku, a Bořkov po raz pierwszy jest wymieniony w 1542 roku i należał do lenna Semil. Wieś Hořensko powstała jako ostatnia, pierwsza wzmianka o nie pochodzi dopiero z 1786 roku. Od lat 90. XIX wieku wielu miejscowych mieszkańców utrzymywało się przemysłowym przetwarzaniem bawełny. Ważnym przedsiębiorstwem był młyn Frymla w miejscowości Sutice, który był według potrzeby dostosowywany do produkcji tekstylnej lub szklarskiej. Tutejsze wsie na przeciągu lat należały do różnych właścicieli, czasem każda z nich należała do innej osoby. Miejscowości połączyły się w jednostkę administracyjną w 1953 roku, a w 1960 roku zostały połączone w obecny obszar administracyjny. W 1974 roku w centrum wsi powstał dom kultury, który zapewnia miejsce dla urzędu gminy, stowarzyszeń oraz usług dla mieszkańców.
Z okolicznych wzgórz rozpościera się widok na Czeski Raj z zamkiem Valdštejn, Hrubá Skála i ruiny zamku Trosky. W widoku na część Karkonoszy dominują Kotel i Łysa Góra. Przez gminę przebiega niebiesko oznaczony szlak turystyczny do Lomnicy nad Popelkou oraz ścieżka rowerowa nr 4175, która łączy miejscowość Slaná z Czeskim Rajem i Karkonoszami.
Żeliwny krzyż
Żeliwny krzyż z kamiennym cokołem z szarego piaskowca jest dziełem Jana Zemana ze Žernova, a został odlany przez rolnika i tkacza Jana Holatę w 1833 roku.
Na przedniej stronie cokołu znajduje się wyraźny relief św. Marii Magdaleny w jaskini. Pozostałe strony cokołu zdobią płytkie kartusze z napisami. Trzon cokołu na bocznych stronach jest zdobiony parą kolistych skrzydeł, a w środkowych osiach poszczególnych ścian zdobią go reliefy świętych w płytkich niszach (św. Wacław, św. Ignacy Loyola, św. Jan Nepomucen oraz święci Joachim, Anna i Maria).
Gzyms z czołowym kartuszem napisowym i aniołami po bokach niesie żeliwny krzyż ozdobiony neogotyckim ornamentem.
Na tylnej stronie cokołu znajduje się pierwotny wyryty napis "Na nakłady Jana Holati i jego małżonki ze Slany", uzupełniony informacją "Odnowę zlecił dal Jan Horák". W kartuszach napisowych na cokole wyryte są imiona "św. Jan Nepomucen" i "św. Ignacius", a na kartuszy na gzymsie jest napis "CHRYSTUS CIERPIAŁ ZA NAS, WAM POZOSTAWIŁ PRZYKŁAD, ABYŚCIE SZLI ŚLADAMI JEGO " i rok 1840, kiedy cokół został dokończony.
W miejscowości Slaná stała również kaplica św. Rozalii, którą wybudował w 1819 roku František Jirounek. Niestety w połowie XX wieku została zburzona.
W miejscowości zachowały się również przykłady ludowej architektury podkarkonoskiej. Przykładem jest zabytkowa chata ze stodołą pod numerem 43 w miejscowości Slaná z XVIII wieku. Jest to cembrowany jednopiętrowy budynek o prostokątnym rzucie, która ma z boku ganek z rzeźbionymi kolumnami i jest pokryty dachem dwuspadowym. Ponieważ wnętrza cembrowanych chat w regionie Pojizeří są zazwyczaj niedostępne dla turystów, o życiu i mieszkaniu naszych przodków mogą nam wiele powiedzieć etnograficzne ekspozycje regionalnych muzeów.
Święta Rozalia
Na herbie wsi Slaná widnieje zielona góra z niebieskim obramowaniem, pokryta pięciolistnymi srebrnymi różami. Ten sam wieniec róż można znaleźć na znaku gminy. Dlaczego? W 1819 roku w wiosce zbudowano kaplicę poświęconą św. Rozalii z Palermo, do której atrybutów należy właśnie wieniec białych róż. Kaplica stała się ważnym miejscem w życiu mieszkańców wsi, i mimo że została zburzona w połowie XX wieku, atrybut jej patronki przetrwał i znalazł się na symbolach wsi.
Święta Rozalia z Palermo urodziła się około 1130 roku w Palermo, do wysoko postawionej rodziny Sinibaldi. Wydaje się, że część swojego życia spędziła nawet na dworze królewskim. Jednak wkrótce wstąpiła do klasztoru, ale według legendy życie tam było dla niej zbyt wygodne, dlatego zdecydowała się odejść i żyć jako pustelnica. Zamieszkała w jaskini niedaleko Palermo, gdzie w 1166 roku zmarła.
Święta Rozalia jest nie tylko patronką Palermo, ale przede wszystkim obrończynią przed chorobami zakaźnymi. W 1624 roku w Palermo wybuchła wielka epidemia dżumy, która według legendy ustąpiła po tym, jak na pobliskim wzgórzu odkryto grób św. Rozalii i jej szczątki zostały przeniesione do katedry w Palermo, gdzie są do dzisiaj. Kult świętej jest rozpowszechniony przede wszystkim we Włoszech, ale w okresie baroku dotarł aż do ziem czeskich. Powstało tu kilka kaplic, które jej były poświęcone. Kaplica w miejscowości Slaná była jedną z nich.
Rozalia bywa przedstawiana jako młoda, piękna kobieta z rozpuszczonymi włosami. Na głowie nosi wieniec róż, często białych, lub aniołowie przynoszą jej ten wieniec. W rękach zwykle trzyma krzyż, a towarzyszy jej także czaszka.
Życie św. Rozalii jest owiane wieloma legendami, nie brakuje również tej o wyjątkowo pięknej dziewczynie, którą jej ojciec zmusił do małżeństwa przeciwko jej woli, a ona musiała uciec do klasztoru. Czy to faktycznie było prawdą, już pewnie się nie dowiemy, ale to, że mieszkańcy miejscowości Slaná otaczają ją czcią, przypomina nam do dziś herb miejscowości.